Blogisch!

Marc Vermeulen probeert de volgende vraag te beantwoorden:

Wat kunnen we met een gecombineerde inzet van technologische én sociale innovatie doen om voor lager gekwalificeerden juist wel weer een volwaardige en productieve rol in het arbeidsproces te realiseren? 

Hij waarschuwt voor somberheid. Op de manier van Ivan Illich. De volgende bronnen gebruikt hij:

• Ilaria Maselli over het verschil in vraag/aanbod van opgeleiden.
• Het CBS met de levensverwachting van laag/hoog opgeleiden.
• De Onderwijsraad met maatschappelijke achterstanden van de toekomst.

Marc geeft aan dat iedereen steeds hoger opleiden een race naar de bodem is. Nog meer opleiden is geen oplossing, sociale innovatie wel? En … wat is de rol van (V)MBO-ers in de kenniseconomie?

Om dit te beantwoorden kijkt hij naar de maatschappij als een biotoop met verschillende soorten die afhankelijk zijn van elkaar. Hij werd hierin niet erg concreet, maar biedt wel een aantal vuistregels.

• Complexiteit vergt creativiteit.
• Samenwerking is essentieel.
• De kwaliteit van de relatie bepaalt de kwaliteit van het resultaat.
• Geen bolwerken maar netwerken.
• Je bent wie je kent.
• Niet knoeien maar net-werken.

De rol die hierbij hoort en groter zal worden is die van ‘match-maker’.

Samenvattend: De verdringing op de arbeidsmarkt verscherpt ongelijkheid. Meer onderwijs helpt dan niet. Sociale innovatie mogelijk wel. Gericht op de inschakeling van iedereen. Hij vraagt ROC’s om hier aan bij te dragen. Hij mist ons in de discussies omtrent sociale innovaties.

Eigen indruk: ik had Marc nog nooit horen spreken, zijn presentatie bevat veel data/cijfers/bronnen. Dat vind ik wel lekker. Marc roept natuurlijk wel meer vragen op dan hij beantwoord, maar zijn oproep aan ROC’s komt vanuit het hart.

Wat ik me echt afvraag is of sociale innovatie wel past in het ‘Groeiland’ scenario van Frank Kalshoven …

Eric Jongepier vertelt ons over de stand van zaken van HKS. Het werd een beetje lijstjesachtig.

Hij opent met een aantal stellingen:

• Keuzedeelverplichting is bij wet vastgesteld per soort opleiding: NIET WAAR.
• Scholen mogen ook niet-gekoppelde keuzedelen in het aanbod opnemen: NIET WAAR.
• Studenten mogen keuzedelen volgen die tijdens inschrijving nog niet beschikbaar waren: WAAR.

Hij vertelt over wat er al bekend was:

• Keuzedelen zijn gekoppeld aan kwalificaties.
• Student moet wat te kiezen hebben.
• Configuraties helpen bij organiseerbaarheid.
• Mogelijkheid tot uitvoer van keuzedelen in BPV.
• Hoogte resultaat keuzedeel telt niet mee voor slaag/zak beslissing.
• Keuzedeelverplichting is vastgesteld per soort opleiding.

In de tweede kamer zijn enkele wijzigingen behandelt:

• Een school kan afwijken van een deel van keuzedeelverplichting met vormende vakken.
• Studenten kunnen verzoeken om niet gekoppelde keuzedelen te volgen.

Wat moet je als school doen op hoofdlijnen?

1. Bepaal je aanbod
2. Bepaal het keuzemoment
3. Bereid BPV en keuzedelen voor

Bepaal je aanbod

Welke keuzedelen uit het register ga je als school aanbieden? Dat het register elke 3 maanden wordt geactualiseerd maakt het spannend. Hou je dan de actualisatie na inschrijving buiten de deur of pas je gaande weg aan? Een keuzedeel is een mini-kwalificatiedossiertje. Kies je dan voor losse keuzedelen of voor configuraties?
Het aanbod kan overigens vastgesteld worden ná inschrijving.
Mijn eigen indruk: het wordt er een stuk dynamischer op met veel kortere doorlooptijden. Onderwijslogistiek van de keuzedelen moet dan wel op niveau zijn!

Werken met configuraties

Dit is een setje vooraf samengestelde keuzedelen. Een student kan dan bijvoorbeeld kiezen uit minstens 2 configuraties met vaste keuzedelen. Zeg maar ABC en ABD. Je voldoet dan aan de keuzedeelverplichting. Het moeten in ieder geval gekoppelde keuzedelen zijn. Er is dan 1 keuzemoment. Configuraties met uitgestelde keuzes wordt ontraden. Dus kiezen tussen AB? en AB? waarbij ? later komt, wordt ontraden. Oh enne … de student heeft het recht een verzoek in te dienen.

Afwijken van de keuzedeelverplichting

Scholen mogen per crebo gemotiveerd afwijken van de keuzedeelverplichting met een onderdeel van 240 sbu. Deze kan gevuld worden met persoonlijke, culturele of levensbeschouwelijke vorming. Mits je onderwijs van voldoende kwaliteit is en er geen overlap is met een kwalificatie. Het lijkt op een stukje vrije ruimte die is overgebleven. BPV hierin telt niet mee voor onderwijstijd.
Entree- en specialistenopleidingen zijn uitgezonderd.

Bepalen van keuzemomenten

Dit is een interessant spel voor scholen. Als het keuzemoment later is kan het bijdragen aan doorstroom naar andere opleidingen, aangezien het op een ‘natuurlijk’ moment ligt. Vanuit de student bekeken, zijn natuurlijk losse keuzedelen die je op elk moment kan kiezen het handigst. Vanuit het maatwerk idee. Dit staat los van uitvoerbaarheid. Oftewel onderwijslogistieke hel?
Je mag overigens keuzes maximaliseren (vol=vol).

BPV

Dit is een ruime zoektocht en er is nog weinig informatie over. Een erkend leerbedrijf vinden waar je voor een keuzedeel BPV kan doen is een hele uitdaging.

Zak-Slaag

Na 1 augustus 2018 telt het resultaat van een keuzedeel mee voor de zak-slaag-regeling. Een 3 is zowiezo gezakt. Een 4 of 5 zou eventueel gecompenseerd kunnen worden. Als de tweede kamer akkoord gaat met het voorstel.

Eric doet al met al meer dan de complexiteit uitleggen, hij moedigt ook aan om zelf aan de slag te gaan en als school ervaring op te doen.

In 3 kwartier neemt Jan van Zijl ons mee over mbo2025. Hij stelt dat we erg goed beroepsonderwijs hebben.

Jan stoort zich duidelijk aan een aantal zaken en ziet trends:

• Onverantwoorde uitspraken over de arbeidsmarkt: Er komt echt geen enkele voorspelling uit over wat er WEL nodig is over 5 jaar. Doorgaans zitten deze uitspraken er volledig naast.
• Belangrijk is voorspellen wat er NIET meer nodig is en verdwijnt. Er zijn een aantal beroepen die verdwijnen, zoals in de administratieve sector. Maar altijd onderschatten we wat er voor terugkomt aan beroepen. Technologische vernieuwing levert uiteindelijk meer banen op.
• Wel voorspelbaar is de veranderende arbeidsrelatie. De frequentie waarin we van baan veranderen, de verhouding tot je werkgever etc. is al een tijd aan het verschuiven. Wellicht zijn we in de toekomst een tijdje ZZP-er, hebben een tijdje geen werk om vervolgens weer een vast dienstverband te hebben.
• Ook voorspelbaar: Als je nooit van baan verandert, dan verandert je beroep zelf wellicht 5x tot aan je pensioen.
• Jan stoort zich aan de knip die we op jonge leeftijd afdwingen: op 12 jaar laten kiezen voor niveau en terecht komen in ‘categorale scholen’.

Er was ruimte voor vragen uit de zaal:

• Kunnen keuzedelen wel in BBL?: als keuzedelen de BBL zelf onder druk zetten, dan kunnen we ons dat niet veroorloven. We wilden keuzedelen zelf, maar voor BBL moeten we daar apart aandacht aan geven.
• Is het interessant voor studenten om in plaats van stapelen een tweede MBO opleiding te doen? Dit botst met ‘maximale verblijfsduur’. Het kan echter in gevallen nodig zijn. Het voorbeeld dat genoemd wordt, is alle aanwas voor de opleidingen in de kinderopvang. Die vervolgens geen baan konden vinden.
• Hoe begeleidt je studenten om met veranderingen om te gaan, als we dat zelf niet kunnen? De school is gelukkig niet de enige plek waar ze dit leren. Het zou goed zijn als onderwijsprogramma’s hier op inspelen. Een beetje zoals Competentiegericht Onderwijs dit beoogde. Aldus Jan.
• Ligt de nadruk niet teveel op kwalificaties? Van beroepsprofiel, naar kwalificatiedossier, naar onderwijsprogramma, naar examenprogramma … zit 8 jaar. Dat kunnen we ons niet meer veroorloven.
• Hoe maak je het MBO populair? Jan beschouwt het als een persoonlijke nederlaag dat dit niet verbetert is. Het komt door opwaartse druk, verhalen in de media en termen als ‘leerfabrieken’.