Weblog van Joël de Bruijn
Ik kreeg vandaag de vooraankondiging binnen van het “Congres Onderwijslogistiek en CGO” en ik herhaal hieronder slechts de inhoud van de mail. Omdat onderwijslogistiek, flexibilisering en onderwijsbedrijfsvoering bij steeds meer mensen focus krijgt, leek het me handig om het ook hier aan te kondigen.`
 |
|||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Oftewel, hoe beheers ik de prestaties van de organsiatie. Ik was vorige week bij een Heliview conferentie over CPM (Corporate Performance Management). Ook deze keer weer voor mij onbekend publiek, met deelnemers uit allerlei bedrijfstakken en niet-commerciële sector. Ik blijf een beetje dubbel gevoel houden bij deze conferenties: dik gesponsord door leveranciers en dus ook gekleurd door leveranciers. Aan de andere kant zijn de “Praktijkcase” presentaties wel waardevol.
Afgelopen week was ik aanwezig bij een PARELL bijeenkomst. Opvallend is de diversiteit van de deelnemers en bezoekers. Beleidsmedewerkers, informatiemanagers en innovators. Waarschijnlijk komt dit doordat onderwijsbedrijfsvoering zoveel vlakken raakt. Voor het ‘netwerk’ effect van PARELL is dat alleen maar goed. Al snel kwam het profiel van de programmamanger naar voren en omdat daarin veel verteld wordt over PARELL zelf, herhaal ik het hier:
PARELL stimuleert, faciliteert en coördineert de kennisdeling en kennisontwikkeling op het gebied van onderbedrijfsvoering in het MBO. De activiteiten van PARELL resulteren in concrete producten en modellen die MBO-scholen kunnen helpen bij het verbeteren van de kwaliteit van hun onderwijsbedrijfsvoering en daarmee de kwaliteit van het onderwijs.
Daarna kregen we onder begeleiding van Artefaction een opdracht mee, n.a.v. hun onderzoek uitgevoerd bij ROC Friesland. ROC Friesland gaf hiermee openhartig een kijkje in eigen keuken!
Maaike Kessel vertelt dat ze zien dat in het onderwijsveld het onderwijskundig perspectief domineert. Het organisatiekundig perspectief blijft daarop achter. Alhoewel ik dit als volgorde juist vindt, kan het één niet zonder de ander. Als het onderwijs innoveert zonder de organisatie te innoveren, loopt het geheel spaak. De vraag die steeds terugkomt is dan: welke eisen stelt het nieuwe onderwijs aan de organisaties van ROC’s?
Hierbij spelen 2 wetmatigheden een rol:
Flexibel onderwijs op maat leidt tot hogere, soms onbetaalbare, kosten. Hoe kun je dan efficiencyverlies compenseren? In andere branches zijn deze mogelijkheden van ‘mass-customisation’ (Davis 1979 ‘Future Perfect’) al onder zocht. Hoe pas je echter ‘massa-maatwerk’ in het onderwijs toe? Hiervoor zijn 7 scenario’s mogelijk. Jef van den Hurk heeft hierover al geschreven. Zijn vraag was toen: “Onder welk scenario valt zelforganisatie?” Zoals ik het nu begrijp valt dat in bepaalde gevallen onder het scenario “De eenheid van organisatie vergroten”. Want zoals Jef zelf zegt:
“Enkele docenten op een grotere groep studenten, waardoor de flexibiliteit binnen die groep toenemen. Naar mijn idee is dit niet een louter onderwijsaangelegenheid. Wat er in feite gebeurt, is dat er wordt gedecentraliseerd. In plaats van een centrale planning waarop docenten voor een beperkte tijd aan groepen leerlingen worden gekoppeld (=les) komt er een planning op hoofdlijnen. De verfijnde planning wordt overgelaten aan het team en de groep studenten.”
Binnen de VMBO tak van onze eigen organisatie heb ik dit ook gezien. Voorbeelden waarin 3 vakken, 4 groepen, 4 docenten en 4 lokalen op een heel dagdeel geroosterd werden. De student en docent hadden dan van uur tot uur een vak en lokaal vermeld staan, echter men liet de studenten zelf de volgorde van opdrachten kiezen waarbij dus rondgelopen werd van ene lokaal naar het andere. Tijdens de aaneengeschakelde uren. Indirect is de redenatie van een groep docenten: geef ons een paar lokalen en groepen op een dagdeel en we regelen zelf de rest. De zelf-organisatie werd vormgegeven middels een balie waar de student een activiteit ophaalde. Vervolgens naar de ruimte ging waar dit uitgevoerd kon worden en daar een docent trof die er inhoudelijk bij kon ondersteunen.
Er kwam een vraag uit de zaal: “Is er al bekend wat de optimale grootte is van een module?” oftwel in mijn woorden: “Wat is de ideale balgrootte in de ballenbak?” Hierop kwam veel reactie, samenvattend: dat kan afhangen van het thema, het vak, de noodzaak tot lint-leren (opbouw heeft een verplichte volgorde) en dat beperkt de flexibiliteit.
Zoals bij alle strategieën geldt ook hier dat het combineren ervan cruciaal is. Er ontstond wat discussie over het niveau waarop deze 7 scenarios’s een hulpmiddel zijn. Kies je een ‘combi’ scenario op ROC niveau of op teamniveau? Het laatste zou betekenen dat er verschillende variatie-scenario’s gebruikt worden, binnen één organisatie. Variëren in variatie-scenario’s zeg maar. Aan de andere kant is één gekozen vorm van bovenaf, vaak niet werkbaar voor specifieke teams.
Zelf schoot me de vergelijking met lopende band werk te binnen: een lopende band ontwerpen, zonder massa maatwerk, is alleen nuttig bij ‘bulk’ productie. Bepaalde niches hebben daar geen schaalvoordelen van. Sommige opleiding zijn meer te vergelijken met ‘niches’, dan met ‘intensieve leerlinghouderij’.
Lessen geleerd vanuit het Friesland College:
Vervolgens gingen we als workshop verder aan de slag: elke tafel stelde een opleiding of ondersteunende dienst voor waarbij een specifiek knelpunt speelt. De opdracht was om met de scenario’s in gedachten, te bedenken hoe dat respectieve team geholpen zou kunnen worden. Dat leidde in mijn ogen maar beperkt tot praktische tips. Dat kan ook eigenlijk niet: daarvoor is de problematiek te complex. Wat ik zelf wel leerzaam vond is het worstelen met een specifieke case, waarbij de 7 scenario’s het ‘grijpbaarder’ maken.
Ik ben vandaag bij de 18de themaconferentie van ROC-i-Partners. We zijn te gast op het Davinci college. Enkele indrukken in mijn fotostream.
Keynote sesie door Max Hoefeijzers: “Het leerpark, de Davinci onderwijsvisie en de rol van ICT”
Max licht toe welke visie achter het leerpark hier schuilt: “Anders leven, leren en werken”. “Je wordt toch geen ROC om alleen maar een groot leerlingreservoir te hebben? We zijn anders dan wat er voor ROC bestond”.
Max benadrukt de rol van een ROC in de maatschappij en het netwerk waar je deel van uit maakt. Een school is geen geïsoleerde omgeving meer. Grenzen van instellingen vervagen, partners van samenwerking ontstaan. Dit komt tot uiting in de meerdere functies van het leerpark-gebied. Het leerpark wordt gezien als een leeromgeving waarin ook andere competenties dan vakinhoudelijke geleerd worden. Daarom zijn er ook bedrijven en woningen in het leerpark. Dat biedt leren in een setting met echte klanten en echte realistische leerwerkplekken. Dus niet alleen (theoretische) vaklokalen.
Het onderwijsmodel dat DaVinci hanteert:
De rol van ICT om dit model te ondersteunen kwam echter (gezien de tijd?) beperkt naar voren. Wel wordt aan de ICT afdeling de vraag gesteld: “Wat gaan jullie het eerste doen om dit te ondersteunen?” De directeur antwoord: minder de nadruk op beheren en meer op onderwijs!
Ik ben vandaag met mijn collega, Marion Coenraad, in Nijmegen bij de Radboud Universiteit, voor een bijeenkomst van de Blackboard Usergroup. Ook te vinden op ning. Het netwerk bestaat uit een mengeling van functioneel en applicatiebeheerders uit MBO, HBO en universiteiten. Voor ons de eerste, en prettige, kennismaking met dit netwerk. De gebruikersgroep is laagdrempelig, toegankelijk en iedereen wisselt openlijk allerlei ervaringen uit op het gebied van beheer van Blackboard.
Algemene conclusie: de manier waarop het beheer van Blackboard is ingericht kan erg verschillen. Van centraal naar decentraal en gedelegeerd, van formeel tot informeel, van pragmatisch tot principieel, van model-volgend tot ad-hoc. Toch blijkt dit niet tot grote verschillen in tevredenheid van eindgebruikers te leiden. Wat blackboard zelf betreft en de overstap naar versie 8.x, 9.x of ‘Next Generation‘: wij gebruiken niet het content-management-systeem en zitten op versie 7.3. De beperkte nieuwe functionaliteit en de problemen die upgrade op dit moment oplevert geven mij geen haastige overstap neiging. Ik verwacht voorlopig nog wel even toe te kunnen met 7.3.
Voor een verslag van de onderdelen, klik ‘Continue Reading’.
Update30 juni: De presentaties zijn toegevoegd.
Ik ben vandaag in de Jaarbeurs voor het jaarlijkse Heliview congres. Voor mij is het de eerste keer, dus ik was benieuwd hoe het zich verhoudt tot de andere bekende conferenties.
Algemene indruk: Het is duidelijk minder massaal, iets meer “gesponsord” door IT bedrijven, iets minder gefocused op O dan I. Naast BVE, ook HBO en Universiteiten. Meer Surf, geen Kennisnet. Inhoudelijk: ik miste in zijn algemeenheid diepgang en interactie. Teveel kreten van nu, zonder daar dan weer diep op in te gaan. Al met al een dag van beperkt nut.
Nieuwe woorden: puistjes-functionaliteit, verfspat-architectuur. Nieuwe afkorting: COTS
of 
Jaap nam als thema “van Appel naar Mondriaan”. Als je al je applicaties op een rij zet, ziet dat er dan uit als een schilderij van Appel? Of als een Mondriaan? Beiden kun je mooi vinden….
Waarom vertrok ROCvA vanuit een Appel situatie? Het is ontstaan uit 50 rechtsvoorgangers, heeft 3200 medewerkers, 35.000 studenten en 100 teams. Onder het mom van “laat 1000 bloemen bloeien” ontstaat er dan wel een heel veelkleurig applicatie-landschap: 1100 applicaties met veel overlap en weinig integratie. Jaap noemt dit een “verfspatten-architectuur”! Ook oneigenlijk gebruik was groot: eenmaal een bepaalde applicatie in gebruik, dan stapt men er moeilijk van af, liever gaat men er ook dingen mee doen waar het eigenlijk niet voor bedoelt was. De leverancier gaat dan zogenaamde “puistjes-functionaliteit” leveren die je tegen de eigenlijke software aanplakt. (puistjes op een waterhoofd?)
Om dit te keren hanteerde men de volgende uitgangspunten:
Vervolgens liet Jaap zien wat de huidige stand is bij het ROCvA: Hij toont een ‘rustiger’ applicatielandschap, maar was wel bescheiden. Veel integratie is nog onderweg. Ambities voor de toekomst: niveau 4 van het “maturity-model”. SOA in stap 5 is nog verder weg.
De gebruikte “veranderfilosofie”:
Al met al, had Jaap een duidelijk èn bescheiden verhaal, met oog voor de tijd en stappen die nodig zijn voor verandering. De presentatie:
Onder “Lees verder” volgt een impressie van de andere onderdelen.
Op 24 juni ga ik naar het Onderwijs&ICT congres in de jaarbeurs. Wat me aan het programma opviel is dat het opent met praktijkervaringen van collega ROC’s en hogescholen. Verder is het programma wat technisch, SOA en SaaS enzo, door commerciële partners. Ik ga er in ieder geval naar toe, meer gegadigden?
Gert-Jan Wiers start met een filmpje over dossiers en de papierberg die verwerkt moet worden in een ROC. De presentatie toonde hoe men die digitalisering heeft ingezet. Net op dreef, viel de elektriciteit uit in de vleugel van het gebouw! In half donker ging Gert Jan verder…
Aanleiding, behalve de papierberg, was het kwijtraken van stukken, centralisatie van de back-office, kleiner vloeroppervlak na verhuizing en de wens om elk moment iemands dossier in te kunnen zien en te kunnen controleren op volledigheid. Prioriteit werd gegeven aan het bekostigingsdossiers, daarna volgen personeelsdossiers. Ondertussen blijkt de elektriciteit er in de halve wijk in Maastricht er uit te liggen…
Het gebruikte DMS is Verseon en dit is gekoppeld o.a. aan nOISe. De lange termijn ambitie is alle papierstroom te digitaliseren. Tip: pak 1 ding tegelijk aan en start beperkt. Laat later andere onderdelen van de organisatie volgen.
Om de papierstroom de digitaliseren èn tegelijk goed te hangen aan de jusite persoon, plakt men na het printen/ontvangst een barcode op het document. Zodat de scanner automatisch het document juist opslaat.
Complimenten voor Gert Jan die al improviserend toch de inhoud wist over te brengen!
(Dit is een crosspost op www.blogisch.nl en rocmb.blogspot.com)
De presentatie werd gegeven door Jan Bartling (ROC-i) en Leo Bakker (Kennisnet). In hun samenwerking heeft men masterclasses ontworpen voor managers. In deze masterclasses probeert men de link tussen beleid en ICT te leggen. Om een indruk te geven laat Jan zien hoe die masterclasses in elkaar zitten. (Jan doet zijn jasje uit… we gaan een middag in 3 kwartier stoppen!)
Er is een grote kloof tussen Onderwijs en IT. “IT is ingewikkeld en je mag niets” versus “gebruikers zijn dom en snappen niets”. Om het grijpbaar te maken worden 3 modellen angeboden:
Zelf vond ik het 2de en 3de model het meest tastbaar en praktisch inzetbaar. Vooral de 7 stappen die Jan illustreerde.
(Dit is een crosspost op www.blogisch.nl en rocmb.blogspot.com)
Rob Verstegen en Dorothée (ROC Leijgraaf) gaven een presentatie over doorlopende leerlijnen en aanpak van doorstroomproblemen. ROC Leijgraaf trekt het project "Stick Together", vanuit de strategische ambitie: "In 2011 zijn we een school zonder uitval", of iets genuanceerder zonder ongemerkte uitval… Partners zijn andere ROC’s en VO scholen in de regio, leerplicht en RMC.
Vanuit de registratie van studentgegevens wil men risicoleerlingen monitoren en interventie plegen. Al gedurende het 4de jaar VMBO wordt gekeken wie "risico-overstappers" zijn. Deze worden gevolgd. Sleutelbegrippen: vroegtijdige signalering, nauwkeurige registratie, snelle interventie, sluitende aanpak.
Enkele kengetallen: Van 2004 tot en met 2007 daalde het aantal risico-overstappers van 17% naar 1,3%. Dus de "ongemerkte uitval" daalde. De kans op ontsnappen is gering. De snelle interventie werd ook duidelijk: contact leggen, controleren aanmeldingen, volgen etc. Als van iemand in oktober de bestemming nog steeds onbekend is, dan gaan de decanen van de VMBO’s alsnog bellen naar de studenten. Belangrijk is dat men zich probleem-eigenaar voelt, ook al is de leerling al vertrokken.
Helemaal interessant vond ik de technische oplossing: een USB-stick! Vandaar de titel… Dus juist niet eerst een portal bouwen, waarop allerlei partijen inloggen en data uitwisselen, maar laagdrempelig een programmatje om te leerlingen volgen op een stick. Alle decanen hebben er één. Per student zijn acties vast te leggen (intake, oriëntatie, gesprek, bedrijfsbezoek etc.) en en statussen (plaatsing, aanmelding etc.) Hieruit zijn weer allerlei handige lijstjes uit te draaien. Hiervoor is gekozen omdat men snel aan de slag wilde en gaandeweg wilde ontdekken wat goed werkt. Alhoewel de gegevens nogal diffuus verspreid zijn op ieder zijn stick, is het toch doeltreffender gebleken dan starten met een groots online systeem. De vraag is wel of het in regio’s met aanzienlijk meer studenten ook zou werken. Verder komen updates 1 keer bij jaar bij het opnieuw uitdelen van de sticks.
De informatieuitwisseling wordt gedaan door RMC als "regioseur". De info van de sticks wordt verzameld en gesorteerd op aankomstscholen. Zodat dat die bij het volgen weer kunnen aanhaken.
Eigen indruk: een originele aanpak die resultaten oplevert!
(Dit is een crosspost op www.blogisch.nl en rocmb.blogspot.com)
