Tag Archives: Assortimentsbeleid

Je assortiment opleidingen kritisch onder de loep

Macrodoelmatigheid

De tijd dat je als Mbo-instelling even een opleiding in de markt zette zijn voorbij. Sterker nog: je huidige assortiment aan opleidingen heeft niet automatisch bestaansrecht omdat je nu eenmaal gewend was deze aan te bieden. De roep om macrodoelmatigheid klinkt steeds luider. Nu kun je als instelling wachten tot er aanvullende maatregelen komen, in de vorm van een licentiesysteem, maar zelf eens kritisch kijken kan geen kwaad.

Nu komt een kritische kijk niet uit de lucht vallen, maar heeft een basis nodig. Dat kan in de vorm van een onderlegger die alle opleidingen in kaart brengt. Niet zozeer een analyse, maar een overzicht. Zeker geen eindpunt, maar start voor een dialoog die uiteindelijk antwoord zou kunnen geven op de volgende vragen: Welke opleidingen moeten we continueren? En welke moeten we afbouwen?

We hebben bij het maken van dit assortimentsoverzicht nagedacht over 2 dingen:

Welke perspectieven komen er in? Welke kenmerken van een opleiding willen we belichten?
Wat voor vormgeving maakt de grote hoeveelheid gegevens overzichtelijk en leesbaar?

Kenmerken van opleidingen

Per opleiding willen we niet alleen kijken naar het financiële perspectief, daarom gebruiken we de volgende gegevens:

Het aantal studenten, gebaseerd op BRON terugmeldingsoverzichten. De makkelijkste om in beeld te brengen en relevant vanwege de long-tail.
Het rendement van een opleiding, gebaseerd op het JaarResultaat van de onderwijsinspectie.
De arbeidsmarktrelevantie, gebaseerd op “Kans op Werk” data van S-BB, de nieuwe COLO.
Doorstroom HBO, gebaseerd op gegevens van DUO die de HBO Raad verspreid.
De prijsfactor, gebaseerd op Crebolijsten van MBO15. Dit is de enige financiële indicator hier, omdat deze landelijk verandert naar 1,2. Dan is het relevant of je veel opleidingen hebt met factor 1,4 of juist 1,1. Het is moeilijk om exploitatiegegevens te herleiden naar opleidingen, anders zou dat beter zijn.

Vormgeving
Om alles overzichtelijk bij elkaar in beeld te brengen hebben we een tabel gemaakt in de stijl van de bekende consumententest. De gegevens zijn opgedeeld in bandbreedtes die vallen in 5 categorieën. Van heel erg negatief tot heel erg positief. Hieronder een voorbeeld, maar dan zonder data. 😉

Ervaringen tijdens het maken

De beschikbaarheid van data neemt toe, wat een hoop zoekwerk scheelt. S-BB bijvoorbeeld mailde een excel export van hun data en HBO Raad biedt deze aan ter download. Ik ben daarom blij met initiatieven als OpenOnderwijsData.
Crebo’s veranderen in de loop der jaren, van naam en/of nummer. Als je data hebt die over verschillende jaren en crebo’s gaat is het een heel gepuzzel wat bij de opleiding hoort, waarvan je de marketing naam hebt. Wellicht heb je de kans op werk van een instroomcrebo en het rendement van de uitstroomcrebo etc.

Nogmaals, een overzicht als deze geeft geen antwoorden, maar is wel een start voor dialoog.

Op zoek naar meetbare doelmatigheid

Op de laatste saMBO-ICT conferentie hebben Peter Zacht en ik een presentatie gegeven. Deze bestond uit 2 delen: de ervaringen van onze zoektocht naar meetbare doelmatigheid en de eerste resultaten van een onderzoek naar macrodoelmatigheid onder Brabantse MBO instellingen. Hieronder volgt het eerste deel samengevat.

Alhoewel de aanleiding vooral financiële druk is, lijkt het ons toch noodzakelijk om doelmatigheid ook vanuit andere perspectieven te benaderen. Die hadden we al een tijd terug verzonnen. We hanteren als uitgangspunt:

Ons product is een opleiding en die vinden we terug in onze data als CREBO.
De afzet van het product is het aantal deelnemers op die opleiding.

Hieronder staan ze op een rij en onze zoektocht naar bijbehorende metrieken.

Arbeidsmarktrelevantie: hoe groot de kans op werk is. De gegevens hiervoor halen we van kansopwerk.nl. Door steeds kenniscentrum, opleiding, niveau en regio te kiezen geeft de site de kans op werk op een schaal van 1 tot 5 (gering tot goed). Het is bewerkelijk om dit te herhalen voor 200 CREBO’s. Gelukkig kregen we medewerking van COLO (nu S-BB) die in een datadump van onze regio voorzag.
Rendement: hoeveel % van de deelnemers met een diploma vertrekt, volgens de definitie van ‘jaarresultaat’.
Omvang: het aantal bekostigde deelnemers op de teldata 1 oktober en 1 februari, zoals deze aangeleverd worden aan BRON. Visueel stellen we deze voor als de Long Tail.
Betaalbaarheid: de ratio van kosten en opbrengsten van een opleiding. Gegevens hiervoor komen uit onze financiële administratie. Deze is echter niet of moeilijk per CREBO uit te rekenen. Wat wel lukt via ons onderwijsallocatiemodel, is het naar tarief uitrekenen hoeveel er aan personele formatie begroot is.

4 perspectieven voor strategisch assortimentsbeleid

Ik heb in het verleden n.a.v. de Long Tail in het onderwijs en je productportfolio geblogd over ‘Strategisch Assortimentsbeleid‘. Onze instelling is nu in de oriëntatie hierop wat verder gekomen. Voorlopig kiezen we voor 4 perspectieven:

Rendement: Hoeveel levert een opleiding op? Dit kan uitgedrukt worden in aantallen diploma’s. Methodieken hiervoor zijn een “harde diploma-teller”, rapportages als “Aanval op de Uitval” en VK2 (Vragenlijst Kengetallen) lijsten van inspectie.
Betaalbaarheid: Hoeveel kost een opleiding? Deze blijft een uitdaging. Methodiek vooralsnog is Activity-Based-Costing met de Onderwijscalculator.
Arbeidsmarktrelevantie: Hoe goed kun je een baan vinden met een opleiding? Dit kan uitgedrukt worden met zogenaamde ‘krapte-indicatoren‘ van UWV en rapportages van Colo en ROA.
Omvang: Hoe groot is een opleiding? Is het aantal ‘afnemers’ groeiend of dalend? Dit kan uitgedrukt worden in deelnemers naar leerweg, niveau etc.

Al met al een hele zoektocht, want per opleiding of afdeling willen we hier iets zinvols over kunnen zeggen. Wel leuk om te doen! Daarnaast tricky in gedrag: verantwoord kijken naar de levensvatbaarheid van opleidingen vergt soms voorzichtigheid.